W 2021 roku Fundacja forScience z przyjemnością przyjęła zaproszenie do udziału w projekcie Future – wyjątkowej inicjatywie edukacyjnej podjętej przez Pracownię Innowacji III LO w Gdyni. Projekt skupiał się na zagadnieniach z obszaru futurologii, czyli na dyscyplinie wiedzy, mającej na celu prognozowanie przyszłości, analizę nadchodzących wyzwań i wyobrażeń na ich temat, a także – co chyba najważniejsze – wypracowanie metod skutecznego pokonywania czekających nas prędzej czy później problemów. Nadrzędnym celem prowadzonych w ramach projektu działań było wyjście z bańki informacyjnej właśnie w kontekście myślenia o przyszłości.
Projekt podzielony został na dwie części. Pierwsza obejmowała szesnaście prezentacji uczniowskich, poświęconych szerokiemu wachlarzowi zagadnień, od ezoterycznych języków programowania, przez wykorzystanie śluzowców w technologii, po komercyjne zastosowanie energetyki fuzyjnej. Na drugą część składało się osiem spotkań z ekspertami i ekspertkami, których zadaniem było rzucenie nowego światła na wybrane aspekty rzeczywistości.
- Konflikty przyszłości – prof. Marek Wrzosek
- Porządek rodzi się z chaosu – Zuzanna Skalska
- Sztuczna inteligencja: szanse i zagrożenia – prof. Aleksandra Przegalińska
- Problem, którego nie ma, czyli opowieść o śmieciach – Barbara Jóźwiak, Fundacja forScience
- Blockchain i kryptowaluty – prof. Krzysztof Jajuga
- Geopolityka – Jacek Bartosiak
- Dezinformacja – Katarzyna Sadło
- Przyszłość oczami artysty – Bodo Kox
Jak widać, w tym zacnym gronie znalazła się również Barbara Jóźwiak z Fundacji forScience, której wykład skupiał się, wiadomo, na śmieciach. Choć tym razem nie z perspektywy arktycznych plaż. I nie z perspektywy postępu, która stanowiła wspólny mianownik większości pozostałych wystąpień eksperckich.
Strona tytułowa prezentacji stworzonej przez Fundację forScience na potrzeby projektu Future.
© Barbara Jóźwiak, Fundacja forScience
Wzmagający się kryzys śmieciowy nie jest celem postępu, a jedynie jego niechcianą konsekwencją. Jeśli więc patrzymy na świat wyłącznie przez wąski kadr rozwoju, śmieci zwyczajnie się w ten kadr nie łapią. W rezultacie, w rozważaniach o przyszłości problem śmieci, choć kluczowy, pojawia się sporadycznie. Tym bardziej, że od lat racjonalizujemy spychanie go poza obszar zainteresowań (a tym samym, naszą bierność w tym temacie) przekonaniem, że dalszy rozwój i postęp na pewno problem rozwiążą. W rzeczywistości nie mamy jednak żadnych racjonalnych podstaw, żeby wierzyć, że tak się stanie. Wręcz przeciwnie.
W rezultacie, zamiast patrzeć w przyszłość i szukać czysto technologicznych dróg na skróty, Barbara Jóźwiak zrobiła w swojej prezentacji potężny krok wstecz, aż do czasów prehistorycznych. Wszystko po to, aby pomóc słuchaczom lepiej zrozumieć genezę problemu i powody, dla których uparcie zachowujemy się tak, jakby problemu śmieci nie było. Czy dała radę? Więcej niż radę! Według Anny Rzepy, czyli pomysłodawczyni i koordynatorki projektu, dała czadu!
Zwieńczeniem przedsięwzięcia była praca nad zadaniem problemowym, które polegało na odpowiedzi na pytanie: “Jak zmienić system edukacji tak, by przygotowywał uczniów do wykonywania zawodów, które jeszcze nie istnieją?”. Prace nad zadaniem przerwał wybuch wojny w Ukrainie. Przyszłość, stanowiąca myśl przewodnią dyskusji prowadzonych w ramach projektu, niespodziewanie stała się teraźniejszością, w związku z czym rozważania teoretyczne ustąpiły na jakiś czas pola praktycznym działaniom pomocowym, w które zaangażował się zespół 3LAB. Konflikt w Ukrainie wpłynął jednak nie tylko na harmonogram. Sprowokował on uczestników i uczestniczki projektu do zadania sobie ogólniejszego pytania: “Jak zmienić system edukacji tak, by przygotowywał uczniów na jutro, które jeszcze nie nadeszło?”
Z końcem roku 2022 światło dzienne ujrzał raport końcowy, a wraz z nim szereg przemyśleń, wniosków i rekomendacji poświęconych skutecznej edukacji na miarę XXI wieku. Pozostaje mieć nadzieję, że dokument ten trafi w odpowiednie ręce i – jak wyrazili to jego autorzy i autorki – stanie się „kolejną cegiełką w dyskursie publicznym” na temat polskich szkół.
